احتمالا بارها اصطلاح بحران زیست محیطی را شنیده‌اید، اما آیا تاکنون به معنای این عبارت و تأثیر آن بر زندگی خود فکر کرده‌اید؟ بحران‌های زیست محیطی یک از جدی‌ترین مشکلات دنیای امروز هستند که اگر راهکاری برای آن‌ها اجرا نشود، زمین به جایی غیرقابل سکونت برای همه موجودات تبدیل می‌شود. در سال‌های اخیر این بحران‌ها بسیار جدی‌تر شده‌اند و آثار آن حتی در زندگی روزمره انسان‌ها نیز مشاهده می‌شود. اولین راهکار برای حل بحران زیست محیطی، افزایش سطح آگاهی عمومی است. به همین دلیل در این مقاله بحران‌های زیست محیطی را نام می‌بریم و توضیحات کوتاهی درباره هرکدام از آن‌ها ارائه می‌دهیم.
منظور از بحران زیست محیطی چیست؟
بحران محیط زیست یعنی تغییرات منفی که در محیط زیست یک یا چند گونه رخ می‌دهد و باعث تهدید بقای آن گونه‌ها می‌شود. به عنوان مثال آب شدن یخ‌های قطب یک بحران زیست محیطی است که بقای جانورانی چون پنگوئن و خرس قطبی را تهدید می‌کند.
لیست بحران‌های زیست محیطی
بدون مقدمه بیشتر به سراغ لیست بحران‌های زیست محیطی می‌رویم و میزان جدی بودن هرکدام از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
۱. گرمایش زمین
آخرین باری که میزان کربن‌دی‌اکسید موجود در زمین به اندازه امروز بود، به ۴ میلیون سال قبل برمی‌گردد! گازهای گلخانه‌ای گرمای خورشید را در سطح زمین به دام می‌اندازند و باعث افزایش دما می‌شوند؛ به گونه‌ای که دمای کلی زمین نسبت به سال‌های پیش از صنعتی شدن، ۱.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کرده است.
بعضی از تجربه‌های تلخی که در اثر گرمایش زمین ایجاد شده‌اند را در ادامه نام می‌بریم:
- ثبت دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد در قطب جنوب برای اولین‌بار
- نابودی محصولات زراعی در آفریقا و خاورمیانه
- آتش‌سوزی جنگل‌ها در استرالیا و آمریکا
- حمله ملخ‌ها در آمریکا
- ذوب شدن یخ‌های گرینلند و بالا آمدن خطرناک و غیرطبیعی سطح آب دریا
دانشمندان می‌گویند گرمایش زمین باعث تشدید سونامی‌ها و طوفان‌های استوایی، شدت گرفتن موج گرما، ذوب دائمی یخ‌های قطبی، از بین رفتن جنگل‌های آمازون و تسریع روند ششمین انقراض جهانی می‌شود.
۲. دورریز مواد غذایی
انسان‌ها یک سوم مواد غذایی که برای مصرف آن‌ها در نظر گرفته شده است را دورریز می‌کنند! این مقدار برابر با ۱.۳ میلیارد تن است که برای سیر کردن ۳ میلیارد نفر کفایت می‌کند. ضایعات مواد غذایی عامل تولید یک سوم از گازهای گلخانه‌ای است. چین و آمریکا، اولین و دومین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای هستند و اگر دورریز مواد غذایی یک کشور صنعتی بود، در رتبه سوم قرار می‌گرفت!
در کشورهای توسعه‌یافته، مصرف‌کنندگان تولیدکننده اصلی ضایعات مواد غذایی هستند و در کشورهای در حال توسعه این ضایعات در مرحله برداشت و فرآوری مواد غذایی ایجاد می‌شود. جالب است بدانید که مصرف‌کنندگان در کشورهای توسعه‌یافته بسیاری از مواد غذایی را تنها بخاطر اینکه ظاهر زیبایی ندارند (نه بخاطر اینکه واقعا فاسد هستند)، دور می‌ریزند.
۳. انقراض موجودات زنده
گزارش‌ها نشان می‌دهد جمعیت پرندگان، پستانداران، خزنده‌ها و دوزیستان از ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۶ حدود ۶۸ درصد کم‌تر شده است! انسان‌ها زیستگاه‌های موجودات زنده را برای زندگی و کشاورزی تصرف کرده‌اند و منابع زمین را بیش از اندازه مصرف می‌کنند. انسان‌ها تغییرات زیادی در محیط زیست ایجاد کرده‌اند و همین مسئله ۴۵۰۰ گونه را در معرض خطر انقراض قرار داده است. اگر بحران‌های زیست محیطی حل نشوند، این گونه‌ها تا ۲۰ سال آینده منقرض خواهند شد! جالب است بدانید که اگر انسان‌ها در طبیعت دخالت نمی‌کردند، ششمین انقراض دسته جمعی حدود هزاران سال طول می‌کشید، اما اکنون خیلی سریع‌تر از چیزی که فکر می‌کنیم، رخ می‌دهد.
۴. تولید بیش از حد ضایعات پلاستیک
نشنال‌جئوگرافی اعلام کرده است که بیش از ۹۱ درصد از پلاستیکی که انسان‌ها از ابتدا تاکنون تولید کرده‌اند، غیرقابل بازیافت است و ۴۰۰ سال طول می‌کشد تا از بین برود! انسان‌های امروز سالانه ۴۲۰ میلیون تن پلاستیک مصرف می‌کنند، این در حالی است که در ۱۹۵۰ میزان مصرف پلاستیک جهانی، تنها ۲ میلیون تن در سال بود. در حال حاضر سالانه ۱۴ میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود و به زیست‌بوم موجودات زنده آسیب می‌رساند. اگر روند به همین صورت پیش برود، تا سال ۲۰۴۰، مقدار پلاستیک‌ها و میکروپلاستیک‌هایی که وارد اقیانوس‌ها می‌شود به ۶۰۰ میلیون تن می‌رسد.
۵. جنگل‌زدایی
آمار نشان می‌دهد در ساعت به اندازه ۳۰۰ زمین فوتبال جنگل از بین می‌رود و علت این جنگل‌زدایی آتش‌سوزی یا وقایع زیست‌محیطی نیست؛ انسان‌ها درختان جنگل‌ها را قطع می‌کنند تا زمین کشاورزی بیشتری داشته باشند! تا سال ۲۰۲۳، زمین تنها ۱۰ درصد از جنگل‌های خود را حفظ می‌کند و تا ۱۰۰ سال آینده همین مقدار هم از بین می‌رود. برزیل بزرگ‌ترین کشور جنگل‌زدای جهان است. بخشی از جنگل‌زدایی‌ها به صورت قانونی و بخشی هم به صورت غیرقانونی انجام می‌شود.
۶. آلودگی هوا
آمار نشان می‌دهد سالانه ۴ تا ۷ میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. آمار نشان می‌دهد از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر هوای آلوده تنفس می‌کنند. آلودگی هوا حتی شدت انتشار ویروس‌هایی چون کویید-۱۹ را افزایش می‌دهد؛ مطالعات اولیه نشان می‌دهد کیفیت پایین هوا در چین یکی از عواملی بود که شدت همه‌گیری ویروس را افزایش داد.
۷. اسیدی شدن اقیانوس‌ها
اقیانوس‌ها ۳۰ درصد از کربن‌دی‌اکسید تولیدشده را جذب می‌کنند. افزایش سطح تولید گازهای گلخانه‌ای باعث جذب بیشتر کربن‌دی‌اکسید در اقیانوس‌ها و اسیدی شدن آن‌ها شده است. عامل دیگری اسیدی شدن اقیانوس‌ها، زباله‌های پلاستیکی است. باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌هایی که به واسطه این زباله‌ها وارد اقیانوس‌ها می‌شوند، می‌توانند در اسیدی شدن آب نقش داشته باشند. اسیدی شدن اقیانوس‌ها زیست‌بوم موجودات دریایی را از بین می‌برد و تا سال ۲۰۵۰ باعث انقراض بسیاری از گونه‌ای از جمله صخره‌های مرجانی خواهد شد.
۸. کشاورزی و دامپروری
کشاورزی و دامپروری صنایعی هستند که یک‌سوم گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کنند. اشغال زمین، از بین بردن زیستگاه سایر موجودات، تولید گازهای خطرناکی چون اکسید نیتروژن و مصرف بی‌رویه منابع آب شیرین جهان از دیگر چالش‌هایی است که کشاورزی و دامپروری برای محیط زیست ایجاد کرده است. زمین‌های کشاورزی یک سوم از خشکی‌های جهان را تشکیل می‌دهند، اما دو سوم منابع آب شیرین جهان را مصرف می‌کنند.
۹. کمبود آب آشامیدنی و غذا
این بحران زیست محیطی حتی زندگی انسان‌ها را نیز تهدید می‌کند. سیستم کنونی کشاورزی، فرسایش خاک را به شکلی غیرطبیعی افزایش داده است. کودها و مواد مغذی که کشاورزان به خاک می‌دهند، مشکل را به صورت موقت حل می‌کند، اما در درازمدت ساختار و فشردگی خاک از دست می‌رود. از طرف دیگر، خاک‌های فرسوده به همراه مواد شیمیایی و کودها وارد آب می‌شوند و منابع آب را هم آلوده می‌کنند.
آمار نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان به ۹ میلیارد نفر خواهد رسید و میزان تقاضا برای غذا ۷۰ درصد افزایش پیدا می‌کند؛ پیش‌بینی می‌شود در آینده ۸۲۰ میلیون نفر غذای روزانه کافی برای خوردن نداشته باشند.
کمبود آب آشامیدنی هم یک بحران جدی برای انسان است که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ دو سوم جمعیت جهان، کمبود آب را تجربه می‌کنند. تنها ۳ درصد از آب‌های سطح زمین شیرین و قابل آشامیدن هستند که دو سوم این مقدار نیز به صورت یخ‌زده در قطب‌ها ذخیره شده است.
۱۰. صید بی‌رویه
بیش از سه میلیارد نفر از جمعیت جهان، نیازشان به پروتئین را از طریق غذاهای دریایی تأمین می‌کنند. مردم نسل امروز دو برابر انسان‌های ۵۰ سال پیش غذا می‌خورند. جمعیت هم نسبت به آن زمان چهار برابر شده است. ۳۰ درصضد از ماهیگیری کنونی به شکل بی‌رویه انجام می‌شود و به شکل جدی به محیط زیست آسیب می‌رساند. احتمالا به یاد دارید که صید ترال (کف‌روب) در خلیج فارس باعث اعتراض بسیاری از صیادان و مردم شد. ترال‌های چینی نه تنها به زیست‌بوم خلیج فارس آسیب جدی وارد کردند، بلکه باعث بیکاری بسیاری از صیادان ایرانی شدند.
در نتیجه، وقتی همه مردم با بحران زیست محیطی آشنا باشند و راهکارهای حل هر بحران را بدانند، راهکارها در مقیاس بزرگ و عمومی اجرا می‌شود و حل مشکل آسان‌تر خواهد بود. در این مقاله بحران‌های زیست محیطی و تأثیر آن بر زندگی انسان و سایر موجودات زنده را بررسی کردیم. انرژیم مجله ایرانی فعال در حوزه محیط زیست است که برای افزایش آگاهی عمومی تلاش می‌کند. با مطالعه مقالات بیشتر در انرژیم، یک گام رو به جلو برای حفظ سیاه بردارید.
منبع: earth.org
دیدگاه‌ها(0 دیدگاه)